Spinazie uit Irak

Voor twee:

• scheut olijfolie
• 200 g lamsgehakt
• veel zwarte peper, zout
• 1 kleine ui, gesnipperd
• 600 g spinazie (300 g diepgevroren*)
• handvol verse dille
• koriander- of peterselieblad
• 2 bosuitjes
• 2 pruimtomaten
• 250 g uitgelekte gekookte linzen (blik)

Erbij :

• pitabroodjes

Print dit recept

Toen Nederland in de 11e eeuw kennis maakte met spinazie, sprak die groente meteen al tot de verbeelding. Eerst kwam spinazie als kruid in het medicijnkastje, want de groente vond men hier toen nog niet om te eten. Maar gaandeweg ging men er taarten van bakken met suiker en rozijnen. Onze eigen Carolus Battus (16e eeuw)  geeft er een recept voor. Later kwamen de Spaanse soldaatjes en de eieren, maar vreemd genoeg nooit de recepten van degenen die de spinazie, compleet met de Arabische naam via Spanje Europa binnen brachten.

Vandaag gaan we dat inhalen. Hier een schotel uit Irak, het land waar de Kaliefen op hun beurt voor het eerst deze Perzische groente proefden: Maraq-al isbanach.  Maar dat was wel andere spinazie dan meestal bij ons in de winkel ligt. Dat zachte blad is een Hollandse vinding voor mensen zonder tanden. Probeer nog eens aan die ouderwetse (scherpzadige) soort te komen bij een Turkse winkel of vraag naar Italiaanse spinazie: de donkergroene, sterk gebobbelde blaadjes hebben tweemaal zoveel smaak. Mocht u er niet aan kunnen komen: zelfs diepvriesspinazie knapt enorm op van de kruiderij.

Hoe zou het toch komen dat Moslims zoveel  bijzondere spinazierecepten hebben? Aan het Arabische woord isbaanach kun je zien dat men deze groente via de Perzen heeft leren kennen. Het is niet onmogelijk dat het Perzische woord aspanaach op zijn beurt weer een verbastering was van het Babylonische woord isjbabtu, een soort groente die gelijkgesteld werd aan de ganzevoet of melde (Babylonisch mallachtu, Oud-Hebreeuws malloeach, Grieks  malachè of molochè, Egyptisch Arabisch mullaach), die inderdaad tot dezelfde plantenfamilie behoort als de spinazie. Al deze namen betekenen iets als ‘zoutig’, wat samenhangt met het feit dat ganzevoet-achtige planten vaak op arme gronden en schorren groeien. Ook onze zeekraal behoort tot dezelfde plantenfamilie.

Die vroege wilde spinazie-vormen, zoals ganzevoet en melde, waren voedsel van de armen. Ze worden zo al vermeld in het boek Job (30:4). Volgens een mooi Joods verhaal zou koning Johannes Hyrcanos (135-104 v.Chr.) ter gelegenheid van een grote overwinning de Schriftgeleerden op een maaltijd getracteerd hebben. “Hij zei: ‘Onze voorvaderen hebben, toen ze de tempel herbouwden, melde gegeten (zo arm waren ze). Daarom eten wij vandaag, ter herinnering aan hen, ook melde’. En men zette hen melde voor op gouden tafels …”

De fijnere vorm van spinazie is dus betrekkelijk laat in het Midden-Oosten ingevoerd, wat verklaart waarom de Arabieren er een vreemd woord voor moeten gebruiken. Maar ze werden verzot op deze uitheemse groente. Dat zou kunnen liggen aan al Ghazzali. Deze nog altijd veel gelezen wijsgeer schreef circa 1100: “Verder heet het dat er engelen aan tafel zitten als er groene groente op staat”. De felgroene spinazie is dus zeer geschikt als zulk hoog bezoek om welke reden dan ook gewenst is!